İlk yardımın doğru bir şekilde yürütülmesi için koruma, bildirme ve kurtarma basamaklarının sırasıyla ve uygun olarak yapılması gerektiğini belirten İstanbul Atlas Üniversitesi Meslek Yüksekokulu İlk ve Acil Yardım Program Başkanı Öğretim Görevlisi Duygu Deniz, bilinçsiz şekilde uygulanan ilk yardımın hasta ya da yaralının durumunun kötüye gitmesi, kalıcı sakatlıklar oluşması ve hatta hayatını kaybetmesiyle sonuçlanabileceği uyarısında bulundu. Deniz, 112’nin aranması sırasında yapılması gerekenlere dikkat çekti.

Her yıl Eylül ayının ikinci Cumartesi günü “Dünya İlk Yardım Günü” olarak anılıyor. 2003 yılından bu yana 188 ülkede aynı anda kutlanan Dünya İlk Yardım Günü’nde ilk yardımla ilgili farkındalık oluşturulması hedefleniyor.

İlk yardımı “Herhangi bir kaza veya yaşamı tehlikeye düşüren bir durumda, sağlık görevlilerinin yardımı sağlanıncaya kadar, hayatın kurtarılması ya da durumun kötüye gitmesini önleyebilmek amacı ile olay yerinde, tıbbi araç gereç aranmaksızın, mevcut araç ve gereçlerle yapılan ilaçsız uygulamalardır” şeklinde tanımlayan Deniz, ilk yardımın amaçlarını yaşamın devamının sağlanması, durumun kötüye gitmesinin önlenmesi ve iyileşmeyi kolaylaştırma olarak sıraladı.

Bilinçsiz yapılan ilk yardım önemli sorunlara yol açabilir

İlk yardımın sertifikası olan kişilerce yapılması gerektiğini vurgulayan Deniz, bilinçsiz uygulanan ilk yardımın ortaya çıkaracağı risklere dikkat çekti. Deniz, “İlk yardım bu konuda sertifika almış kişilerce uygulanmalıdır. Aksi halde bilgisizce ya da kulaktan dolma yanlış bilgilerle yapılan ilk yardım müdahalesi hasta/yaralının durumunun kötüye gitmesi, kalıcı sakatlıklar oluşması ve hatta hasta/yaralının hayatını kaybetmesiyle sonuçlanabilir" uyarısında bulundu.

Doğru ve bilinçli ilk yardım hayat kurtarıyor

Doğru ve bilinçli yapılan ilk yardımın hayat kurtardığını belirten Deniz, “Doğru ilk yardım sayesinde hasta ya da yaralı kişilerin sağlık kuruluşuna nakledilinceye kadar var olan durumlarının kötüye gitmesi engellenir. Doğru ve bilinçli yapılan ilk yardım, hastalığın ya da sakatlığın ilerleyen süreçte daha hızlı iyileşmesini sağlar” dedi.

Deniz, ilk yardım eğitiminin Sağlık Bakanlığı’nın yetkilendirdiği bir eğitim kurumundan alınması gerektiğini vurguladı.

Doğru ilk yardım nasıl olmalıdır?

İlk yardımın doğru bir şekilde yürütülmesi için koruma, bildirme ve kurtarma basamaklarının sırasıyla ve uygun olarak yapılması gerektiğini belirten Duygu Deniz, bu aşamaların detaylarını şöyle anlattı:

Koruma: Hastalık/yaralanma sonuçlarının ağırlaşmasını önlemek için olay yerinin değerlendirilmesini kapsar. En önemli işlem olay yerinde oluşabilecek tehlikeleri belirleyerek güvenli bir çevre oluşturmaktır. Böylelikle hem ilk yardımcı hem de hasta/yaralı ikincil kazalara karşı korunmuş olacaktır.

112’yi ararken bunlara dikkat edilmeli

Bildirme: Olay / kaza mümkün olduğu kadar hızlı bir şekilde telefon veya diğer kişiler aracılığı ile gerekli yardım kuruluşlarına bildirilmelidir. Türkiye'de ilk yardım gerektiren her durumda telefon iletişimleri, 112 acil telefon numarası üzerinden gerçekleştirilir. Bildirme aşaması sistematik yapılırsa daha etkin olacaktır. 112'nin aranması sırasında dikkat edilmesi gerekenler şunlardır:

Sakin olunmalı ya da sakin olan bir kişinin araması sağlanmalı,

112 merkezi tarafından sorulan sorulara net bir şekilde cevap verilmeli,

Kesin yer ve adres bilgileri verilirken, olayın olduğu yere yakın bir caddenin ya da çok bilinen bir yerin adı verilmeli,

Kimin, hangi numaradan aradığı bildirilmeli,

Hasta/yaralı(lar)ın adı ve olayın tanımı yapılmalı,

 Hasta/yaralı sayısı ve durumu bildirilmeli,

Eğer herhangi bir ilkyardım uygulaması yapıldıysa nasıl bir yardım verildiği belirtilmeli,

112 hattında bilgi alan kişi, gerekli olan tüm bilgileri aldığını söyleyinceye kadar telefon kapatılmamalıdır.

Kurtarma (Müdahale): Olay yerinde hasta / yaralılara müdahale hızlı ancak sakin bir şekilde yapılmalıdır.   

Kurtarma aşamaları dikkatli takip edilmeli

Öğretim Görevlisi Duygu Deniz, kurtarma aşamalarını şöyle sıraladı:

Hasta/Yaralının durumu değerlendirilir (ABC) ve öncelikli müdahale edilecekler belirlenir,

Hasta/Yaralının korku ve endişeleri giderilir,

Hasta/Yaralıya müdahalede yardımcı olacak kişiler organize edilir,

Hasta/Yaralının   durumunun ağırlaşmasını önlemek için kendi kişisel olanakları ile gerekli müdahalelerde bulunulur,

Hasta/Yaralının baş-boyun-gövde ekseni korunarak müdahalelerde bulunulur,

Kanaması varsa kanama kontrolü yapılır,

Kırıklara yerinde müdahale edilir, 

Hasta/Yaralının yarasını görmesine izin verilmez,

Hasta/Yaralıyı hareket ettirmeden müdahale yapılır,

Hasta/Yaralı sıcak tutulur,

Ambulans gelinceye kadar hasta/yaralı yalnız bırakılmaz,  

Hasta/yaralı ağır ve hayati tehlikede olmadığı sürece asla yerinden kıpırdatılmaz.

BAHAR BALCI