Eklemleri etkileyen, iltihaplı ya da iltihapsız romatizma hastalıkları ile toplumda çok sık karşılaşılıyor. Pandemi kısıtlamaları nedeniyle evlerde çok fazla zaman geçirmek zorunda kalınması ve buna bağlı olarak hareket etme imkanlarının azalması birçok romatizma hastasının yakınmalarında da artışa yol açabiliyor. Romatizma hastalarının düzenli ve bilinçli şekilde hareket etmesi, uygun diyet ve takviyeleri uygulaması eklem sağlığı açısından önem taşıyor. Memorial Şişli Hastanesi Romatoloji Bölümü’nden, Doç. Dr. Sait Burak Erer, koronavirüs kısıtlamaları döneminde romatizma hastalarının dikkat etmesi gereken konular hakkında bilgi verdi. 

Hareketsiz bir yaşamdan kaçının

Romatizma hastalarının hareketsiz kalmaktan mutlak anlamda kaçınmaları gerekmektedir. Yapılan araştırmalar, birçok eklem sorunu olan kişilerin uygun, düzenli egzersize güvenle katılabileceğini göstermektedir. Uzun süreli gözlemsel çalışmalar Romatoid artrit (RA) gibi iltihaplı eklem hastalığı olan kişilerde bile orta yoğunlukta, ağırlık taşıyan egzersizlerin fayda sağlayabileceğini ortaya koymuştur. Ayrıca bu hastalarda düzenli egzersiz ile daha az kemik kaybı ve hastalık aktivitesinde artışın önlenmesi gibi ek faydalar da gözlenmektedir. Osteoartrit yani kireçlenme eklemlerde yaşa bağlı olarak gelişen, eklem kıkırdağında oluşan doku harabiyetleri ve eklem aralığının daralmasıyla oluşan iltihapsız bir romatizma türüdür. Osteoartritli hastalarda yapılan araştırmalar, güçlendirme, germe ve aerobik egzersizlerini birleştiren, böylece semptomları azaltan, eklem hareket ve işlevini iyileştiren, koordinasyon ve dengeyi geliştiren, ayrıca vücut ağırlığını kontrol eden egzersiz programlarının faydalı olduklarını ortaya koymuştur. Düzenli ılımlı egzersizin diz osteoartriti geliştirme riski taşıyan kişilerde kıkırdak sağlığını iyileştirdiği gösterilmiştir. Zayıf uyluk kaslarına (kuadriseps) sahip olmanın hem dizde kireçlenme hem de daha fazla sakatlanma açısından bir risk faktörü olduğu bilinmektedir.

İltihaplı romatizma sabah tutukluklarına neden oluyor

İltihaplı romatizma hastalıklarında dinlenmek ve istirahat etmek hastalığa ait en önemli belirtilerden biri olarak kabul edilen sabah tutukluğu ve eklem hareketlerinde kısıtlılıklara neden olabilmektedir. Hasta hareket ettikçe eklem tutukluğu azalmakta ya da tamamen düzelmektedir. Ayrıca eklem ağrıları da hareket ettikçe hafiflemektedir. Covid-19 pandemisi sonucu evde kalan hastalar tedavilerine devam ediyor olsalar bile çok hareket edemedikleri için hastalık aktif hale gelebilmektedir. Hareketsiz yaşantı ağrı ataklarını da davetiye çıkarabilmektedir. 

D vitamini eklem ve kıkırdak sağlığını destekliyor

D vitamini kas, iskelet ve bağışıklık sistemi için çok önemli bir vitamindir. D vitamini eksikliğinin iltihaplı romatizma hastalığının sebeplerinden biri olabileceğine ya da hastalık ataklarını tetikleyebileceğine dair görüşler bulunmaktadır. Bu nedenle iltihaplı romatizma hastalarının özellikle öğle saatlerinde 10-15 dakika boyunca dirseğe kadar kollar açık ve yüze güneş gelecek şekilde güneşlenmeleri önerilmektedir. Ayrıca D vitamin düzeyleri düşük olan hastaların hekimlerine danışarak D vitamini takviyesi kullanmaları da gerekebilir. Omega 3 veya curcumin (zerdeçal) içeren besin ya da ürünler, romatizma hastalıkları için önerilen ek gıda takviyeleri arasında yer almaktadırlar.

Düzenli egzersiz tedavinin bir parçası 

Sağlıklı bir yaşam için romatizma hastalarının kilolarına dikkat etmeleri ve uygun egzersiz programları ile hareketli kalmaları önerilmektedir. Herkes için her ortamda yapılabilecek uygun egzersiz ve hareketler bulunmaktadır. Gerek iltihaplı gerekse iltihaplı olmayan romatizma hastalıklarında hareket etmek ve düzenli egzersiz tedavinin önemli bir parçası olarak kabul edilmektedir. Bu nedenle romatizma hastalığı olan kişilerin mümkün olduğunca egzersiz yapmaları tavsiye edilmektedir. Covid-19 pandemisinin de etkisiyle günlük alışkanlıkları değişen kişilerin durumlarına uygun şekilde evde ya da açık alanlarda egzersizlerini yapmaya devam etmeleri oldukça önem taşımaktadır. Bu amaçla esnekliği artırıcı, güçlendirici aerobik egzersizlere ek olarak eklem koordinasyonunu ve vücutta dengeyi sağlayacak egzersizlerin uygulanması hastalar için oldukça faydalı olacaktır. Egzersiz program ve yoğunluğunun kişinin yaş, fiziksel özellikleri ve hastalıkları dikkate alınarak hekim ve fizyoterapistlere danışılarak belirlenmesi en doğru yaklaşım olacaktır. Ancak ev içinde çeşitli aletler yardımı ile güçlendirme çalışmaları yapılabileceği gibi, yürüme bandı ya da ev bisikletiyle aerobik egzersizlerin yapılabilmesi sağlanabilir. Pilates, yoga veya Tai-chi egzersizleri de ev ortamında ya da kapalı alanlarda gerçekleştirilebilecek çok faydalı egzersizler arasında yer almaktadırlar. 

Akdeniz tipi beslenme romatizma hastalıkları için en uygun beslenme şekli 

Fazla kiloların romatizma hastalıkları için önemli bir risk faktörü olduğu da unutulmamalıdır.  Bu nedenle ideal kiloda olmak veya kilo almamak da çok önem taşımaktadır. Akdeniz diyeti kilo almamak için tavsiye edilen en uygun beslenme şeklidir. Romatizmal hastalıklar için de önerilen en uygun beslenme şekli Akdeniz diyeti olarak kabul edilmektedir. Akdeniz diyeti; taze sebze ve meyvenin bol kullanıldığı, daha sağlıklı olan balık ve tavuk eti gibi beyaz etin daha sık tüketildiği, kızartma ve ağır yemeklerin olmadığı kalp ve damar sağlığını da koruyan bir beslenme şeklidir. Uygun egzersiz ve diyet uygulamalarının birçok romatizma hastasında ilaç tedavilerine ek olumlu katkılar sağladığı bilinmektedir.